Sposób, w jaki obchodzi się Sylwestra i Nowy Rok, ma swoje cechy wspólne na całym świecie – jest to często…
Sposób, w jaki obchodzi się Sylwestra i Nowy Rok, ma swoje cechy wspólne na całym świecie – jest to często wielka, całonocna impreza, podczas której ludzie świętując, jednoczą się i wyrażają nadzieję na „jeszcze lepsze jutro”. W zależności od kraju zauważyć można różne zwyczaje, charakterystyczne dla danej kultury. Przyjrzyjmy się tym najbardziej interesującym.
Co na stole (i pod łóżkiem)?
Ponieważ Sylwester oznacza dla świata wspólne, domowe przyjęcia lub większe zabawy, istotne są spożywane wtedy posiłki. Potrawy, które pojawiają się na stole, są często symboliczne, a ich zjedzenie ma przynieść szczęście. Temu służy winogronowy zwyczaj kultywowany w Hiszpanii. O północy mieszkańcy półwyspu biorą do ust jedno winogrono wraz z każdym uderzeniem zegara. Służy to oczywiście osiągnięciu pomyślności w kolejnym roku, a w przeszłości miało na celu także przynieść sukces plantatorom winogron, którzy ten zwyczaj wymyślili i spopularyzowali. Zabawie towarzyszą także owoce w formie przetworzonej, jak na przykład słynne wino musujące Cava.
Na Filipinach, niegdyś kolonii hiszpańskiej, także spożywa się winogrona, chociaż w cenie są wszystkie okrągłe owoce. Symbolizują one monety i powinno ich być na stole dwanaście. W Kolumbii pomyślność w kwestiach finansowych bada się za pomocą… ziemniaków. Kładzie się je pod łóżkiem – jeden nieobrany, drugi w połowie obrany, trzeci bez skórki…

Chyba nikt nie wyobraża sobie Bożego Narodzenia bez symbolu, którym niewątpliwie jest pięknie przystrojona…
Chyba nikt nie wyobraża sobie Bożego Narodzenia bez symbolu, którym niewątpliwie jest pięknie przystrojona choinka. Mimo że te drzewka ubierane są na całym świecie, to zwyczaje z nimi związane różnią się w zależności od kraju i kręgu kulturowego. Czym się charakteryzują?
Skąd się wzięła choinka?
Trudno myśleć o Świętach bez dostrzegania ich symbolu – choinki. Chociaż zwyczaj jej ubierania rozpowszechnił się dopiero w XVI w. w Alzacji, to jednak samo drzewko iglaste, towarzyszące ludziom w okresie Bożego Narodzenia, występowało już wcześniej. Pojawiało się ono na przykład w odbywających się w tym czasie misteriach, popularnych w średniowieczu. Były to przedstawienia grane w Wigilię, które dotyczyły historii ludzkości od czasów Adama i Ewy. W misteryjnym Edenie rolę drzewa poznania dobra i zła pełniło właśnie drzewko iglaste.
Trzeba pamiętać, że w pogańskiej Europie z drzewami związane były liczne funkcje sakralne. Miały one znaczenie zarówno w tradycji celtyckiej, germańskiej, jak i słowiańskiej. Na naszym gruncie widoczne jest na przykład występowanie jodły właśnie w tradycji świątecznej.
Za czasów pogańskich, w okresie późniejszych Świąt Bożego Narodzenia, obchodzono uroczystości związane z przesileniem zimowym. Elementem tradycji było przystrajanie wieszanej pod sufitem gałęzi drzewa iglastego, tzw. podłaźnika. Ozdabiano go małymi jabłkami i pieczonymi ciastkami. Nie powinna nas zaskakiwać zbieżność ze współczesną choinką — wiele zwyczajów chrześcijańskich wywodzi się bezpośrednio z czasów pogańskich…

Świąteczny sezon na podarki rozpoczyna się już 6 grudnia. Wówczas zarówno dzieci, jak i dorośli…
Świąteczny sezon na podarki rozpoczyna się już 6 grudnia. Wówczas zarówno dzieci, jak i dorośli, mogą spodziewać się drobnych upominków „pod poduszką”. Czy kiedyś zastanawialiście się, dlaczego to właśnie w Mikołajki obdarowujemy się nawzajem? Mimo że samo święto wydaje się dość oczywiste, to warto się chwilę zastanowić nad jego początkami.
Skąd się wzięły Mikołajki?
Geneza święta obchodzonego 6 grudnia związana jest z postacią św. Mikołaja, biskupa Miry. Żył on prawdopodobnie na przełomie III i IV wieku, a pierwsze historyczne wzmianki na jego temat pochodzą z VI wieku. Trudno jednoznacznie określić, czy rzeczywiście istniał, aczkolwiek bez wątpienia od wczesnego średniowiecza był wielokrotnie wspominany w przekazach hagiograficznych. Uznawano, że św. Mikołaj zmarł 6 grudnia, stąd też data jego święta, podczas którego dzieci obdarowywane były prezentami.
O przekazywaniu dzieciom prezentów wspominają już źródła późnośredniowieczne, kiedy to grzeczni milusińscy otrzymywali słodycze. O ile u nas prezenty podkładane są dzieciom pod poduszkę, zwyczaje innych krajów nakazują pozostawiać Mikołajowi buty lub duże skarpety, aby mógł włożyć tam podarki. Dzisiejsze Mikołajki to święto, które dość mocno zlaicyzowało się, nabierając bardziej bajkowego charakteru. Niezmieniona pozostała data związana z dniem śmierci biskupa Miry. W niektórych krajach prezenty wręczają już też inne postaci, jak np. we Francji, gdzie obdarowującym jest świecki Père Noël, w Szwecji prezenty przynosi skrzat Jultomte, a w Anglii – Father Christmas…